QISQA ZANJIRLI YOG‘ KISLOTALARINING ICHAK MIKROBIOTSENOZI HOLATINI BAHOLASHDA VA YURAKNING TUG‘MA NUQSONLARI BO‘LGAN BOLALARDA ULARNING DIAGNOSTIKASIDAGI ROLI

TO'LIQ MATN:

Abstrakt

 


Annotatsiya. Yurak tug‘ma nuqsonlari bo‘lgan bolalar ichak disbakteriozi va ichak epiteliysining himoya funksiyasi buzilishiga yuqori sezuvchan kohortani tashkil etadi. Ushbu patofiziologik moyillik ichak tuzilmalarining anomal perfuziyasi yoki gipoksemiya bilan bog‘liq bo‘lib, bu past yurak chiqarishi yoki sianoz sharoitida namoyon bo‘ladi. Ichak mikrobiotasining eubiozi buzilishi tizimli yallig‘lanishni kuchaytirishi mumkin, bu esa ushbu guruh bemorlarning klinik natijalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Yurak tug‘ma nuqsonlari bo‘lgan bolalarda terapevtik strategiyalar va omon qolish ko‘rsatkichlarida sezilarli yutuqlarga qaramay, bog‘liq asoratlar chastotasi sezilarli bo‘lib qolmoqda, bu esa mikrobiomning yallig‘lanish jarayonlari patogenezidagi roli haqidagi savollarni tug‘diradi.Ishning maqsadi: xorijiy va mahalliy tadqiqotlar ma’lumotlari bo‘yicha yurak tug‘ma nuqsonlari bo‘lgan bolalarda ichak mikrobiotsenozi holatini baholashda qisqa zanjirli yog‘ kislotalarining xususiyatlari, xossalari, mexanizm roli va diagnostika usullarini tahlil qilish. Material va metodlar: belgilangan muammo bo‘yicha adabiyotlarning tizimli tahlili Pubmed, Medline, elibrary, Scopus, Web of Science va Cochrane Library elektron ma’lumotlar bazalaridan foydalangan holda o‘tkazildi. Natijalar va muhokama: olingan ma’lumotlar yurakning tug‘ma nuqsonlari bo‘lgan bolalarda ichak mikrobiotasining xususiyatlari va tarkibi haqida kompleks tasavvur hosil qiladi. Ular mikrobiotani alohida organ sifatida emas, balki organizmning barcha fiziologik tizimlari bilan o‘zaro ta’sirni qo‘llab-quvvatlaydigan va gomeostazni saqlashda, ichki va tashqi muhitning o‘zgaruvchan sharoitlariga moslashish ko‘rsatkichlari zaxirasida asosiy rol o‘ynaydigan integral tizim sifatida o‘rganish zarurligini ta’kidlaydi. Davolashdagi yutuqlarga qaramay, yurakning tug‘ma nuqsonlari bolalar o‘limining asosiy sababi bo‘lib qolayotganligi aniqlandi. Yurakning tug‘ma nuqsonlari bo‘lgan bolalarda yallig‘lanish va past yurak chiqarishi klinik natijalarni yomonlashtiruvchi asosiy patofiziologik omillardir. Ushbu holatlar ichak mikrobiomining disbioziga yordam beradi, bu esa atsetat, propionat va butirat kabi qisqa zanjirli yog‘ kislotalari ishlab chiqarilishining kamayishiga olib keladi. Foydali mikrofloraning asosiy metabolitlari bo‘lib, ular ichak gomeostazini saqlash, shu jumladan hujayra metabolizmi, to‘siq funksiyasi va tizimli ta’sir uchun juda muhimdir. Ushbu nuqsonlari bo‘lgan bolalarda aniqlangan disbioz gipoksiya, stress, antibiotiklar va oziqlanish omillari bilan bog‘liq bo‘lib, bu butirat va propionatning kamayishiga olib keladi. Gaz xromatografiyasi-mass-spektrometriya qisqa zanjirli yog‘ kislotalarini diagnostika qilish uchun samarali usuldir. Yurak nuqsonlari bo‘lgan bolalarda qisqa zanjirli yog‘ kislotalari profilini kompleks baholash diagnostikani, prognozlashni va mikrobiomni tuzatishga va natijalarni yaxshilashga qaratilgan terapevtik yondashuvlarni optimallashtirish uchun yangi imkoniyatlar ochadi. Xulosa: yurak tug‘ma nuqsonlari va mikrobiom o‘rtasidagi potentsial o‘zaro ta’sirlar tasvirlangan, asosiy signal mexanizmlari muhokama qilingan, shuningdek, istiqbolli tadqiqot yo‘nalishlari va fundamental ilmiy ma’lumotlarni terapevtik jihatdan qo‘llash imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan.

Mualliflar haqida

Adabiyotlar ro'yxati

Ардатская М. Д., Гарушьян Г. В., Топчий Т. Б. Роль короткоцепочечных жирных кислот в оценке состояния микробиоценоза кишечника и его коррекции у пациентов с НАЖБП различных стадий// Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология, 2019.-№ 1 (161), С. 106–116; DOI:10.31146/1682-8658-ecg-161-1-106-116

Агзамова Ш. А., Бабаджанова Ф. Р. Особенности кишечной микробиоты у детей с врожденными пороками сердца// Science and innovation, 2024- № 3 (Special Issue 44), С. 18-25; DOI.org/10.5281/zenodo.12281224

Арзикулов А.Ш.,.Абдумухтарова М.З. Современные представления о короткоцепочных жирных кислот и о их роли в становлении желудочно-кишечного тракта. // тиббиетда янги кун, 2021, 2 (34), 506-511

Бабаджанова Ф.Р. Улучшение уровня реабилитации у детей и подростков после операций по поводу врожденных пороков сердца: предпочтения и применение лечебной физкультуры в городе Ханки Хорезмской области // Высшая школа: научные исследования, 2023. С.134-143; DOI 10.34660/INF.2023.41.82.028

Велева Е. Р. Определение короткоцепочечных жирных кислот, как показателя состояния нормобиоценоза кишечника телят при применении метабиотика "Биотерм" // Ученые записки, 2021.- №4. C. 15–19. DOI: 10.52368/2078-0109-2021-57-2-15-19

Машурина Л.А., Григорьев К.И., Борзакова С.Н. «Микробиота человека: как новая научная тартета, что меняет медицинскую практику» // Клиническая гастроэнтерология, 2019- 161(1): С.55–63; DOI.org/10.31146/1682-8658-ecg-161-1-55-63

Иванов А. А., Трошина И. А., Михайлов М. С. Короткоцепочечные жирные кислоты: метаболизм, функции и диагностический потенциал при метаболических нарушениях// Пермский медицинский журнал, 2024 -№6. С. 109-118; DOI: 10.1016/j.bbalip.2021.158900

Соколова А.В., Драгунов Д.О., Клишова А.В., Голубев Я.В., Шмиголь Т.А., Негребецкий В.В., Арутюнов Г.П. Диагностическая роль уровня короткоцепочечных жирных кислот в крови у пациентов с хронической сердечной недостаточностью, осложненной саркопенией// Российский журнал гастроэнтерологии, гепатологии, колопроктологии, 2025-35(1). С.42-52; DOI.org/10.22416/1382-4376-2025-35-1-42-52

Фаизова Л.П., Федоров С.В., Сатаев В.У., Хидиятов И.И., Федорова А.С. Клинико-функциональное состояние поджелудочной железы, печени, кишечной микробиоты после холецистэктомии у больных хроническим билиарнозависимым панкреатитом // Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология, 2023-1(1).- С. 66-72; DOI.org/10.31146/1682-8658-ecg-209-1-66-72.

Федорин М.М, Ливзан М.А, Пашкова Е.В. Потенциальная роль короткоцепочечных жирных кислот в формировании синдрома раздраженного кишечника у лиц с избыточной массой тела и ожирением // Медицинский Совет,2024 -№8. С.20-27; doi.org/10.21518/ms2024-168

Юдина Ю.В., Яколавская А.А., Аминова А.И., Абдуллаева Г.Д., Продеус А.П. Микробиота кишечника как отдельная система организма // Доказательная гастроэнтерология, 2019, 8(4–5). С.36–43; DOI: 10.17116/dokgastro2019804-05136

Agzamova S. A., Babadjanova F. R., Marsovna K. G. Prevalence and Clinical Characteristics of Congenital Heart Diseases in children of Khorezm region of The Republic of Uzbekistan // Journal of Advanced Medical and Dental Sciences Research,2021. – Т. 9. – №. 4. – P. 63-67; DOI:10.21276/jamdsr

Agzamova Sh.A., Babadjanova F.R. Risk of cephalgic complications according to ultra sound duplex scanning of carotid artery in children with CHD within postoperative period // Science and innovation, 2023.-№2.D5. P.27-33; DOI.org/10.5281/zenodo.7908675

Andrew N.C., Santosh K.M. et al. Short-Chain Fatty Acids Outpace Ketone Oxidation in the Failing Heart. NIH, 2021-143(18). Р.1797-1808; DOI.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.120.052671

Babadjanova F.R., Marksovna Z.D. Yurak tug’ma nuqsonlarining o’ziga xos xususiyatlari // Science and innovation, 2024-№3- Special Issue 54. P. 102-105; DOI.org/10.5281/zenodo.14184436

Babadjanova F.R. Repeated Surgical Interventions for Congenital Heart Disease in Children Living in the Aral Region // Problems of biology and medicine, 2021-№6.1 (133). P.114-117; DOI.org/10.38096/2181-5674.2021.6.1

Constantin L.P., Kirsten T.N., et al. Short-Chain Fatty Acids in the Metabolism of Heart Failure – Rethinking the Fat Stigma // Front Cardiovasc Med, 2022 –№9. Р.915102. DOI: 10.3389/fcvm.2022.915102

Chulenbayeva L., et al. Short-Chain Fatty Acids and Their Metabolic Interactions in Cardiovascular Disease // Biomedicines (MDPI), 2025-№.13. P. 343; doi.org/10.3390/biomedicines13020343

Feng D., Christensen J.T., Yetman A.T. et al. The microbiome’s relationship with congenital heart disease: more than a gut feeling // Journal of Congenital Cardiology, 2021 № 5.Р.516-519; DOI.org/10.1186/s40949-021-00060-4

Gao Z., Ren M., Liu X., et al., Research progress on short chain fatty acids in prevention and treatment of coronary heart disease // Journal: Zhōngguó Xíng Xīn Xué Bìng Zá Zhì (J Clin Cardiol / Клиническая кардиология), 2021, Volume 37, Issue 11-Р. 1062–1066; DOI: 10.13201/j.issn.1001-1439.2021.11.019

Hsu C.-Y., et al. Microbiota-derived short chain fatty acids in pediatric health and diseases: from gut development to neuroprotection // Frontiers in Microbiology, 2024- Volume 15. Р.1456793. DOI: 10.3389/fmicb.2024.1456793

Lv W.Q., Lin X., Shen H., Liu H.M., et al. Human gut microbiome impacts skeletal muscle mass via gut microbial synthesis of the short-chain fatty acid butyrate among healthy menopausal women // J. Cachexia Sarcopenia Muscle, 2021, № 12(6). Р.1860-70; DOI.org/10.1002/jcsm.12788

Lu Y., Zhang Y., Zhao X., et al. Microbiota-derived short-chain fatty acids: Implications for cardiovascular and metabolic disease // Front. Cardiovasc. Med, 2022- № 9. Р. 900381; DOI: 10.3389/fcvm.2022.900381

Owens J., Qiu H., Knoblich C., et al. Feeding intolerance after pediatric cardiac surgery is associated with dysbiosis, barrier dysfunction, and reduced short-chain fatty acids // J. Physiol. Gastrointest. Liver Physiol, 2024 -327(5). Р.685-696; DOI: 10.1152/ajpgi.00151.2024

Nikolai Pakhomov and John A. Baugh. The role of diet-derived short-chain fatty acids in regulating cardiac pressure overload // American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology, 2021, Vol. 320, No. 2. Р. 475-486; DOI.org/10.1152/ajpheart.00573.2020

Qin X., et al. Short-chain fatty acids in fetal development and metabolism // Trends in Molecular Medicine, 2024-№11. Р.14; DOI: 10.1016/j.molmed.2024.11.014

Tongtong Hu, Qingqing Wu , et al. Short-chain fatty acid metabolism and multiple effects on cardiovascular diseases // Ageing Research Reviews,2022-Volume 81. Р. 101706; DOI.org/10.1016/j.arr.2022.101706

Zhao J., et al. A narrative review of gut-muscle axis and sarcopenia: The potential role of gut microbiota // J. Gen Med, 2021№ (14). Р.1263-73; DOI.org/10.2147/IJGM.S301141

Yin X., et al. «Trajectory of gut microbiota before and after pediatric cardiopulmonary bypass (pediatric CHD cohort)» // Frontiers / PMC, 2025 -№14. Р.1470925; DOI: 10.3389/fcimb.2024.1470925

Yuze Liu, Yuan Huang, Qiyu He, Zheng Dou, Min Zeng, Xu Wang, Shoujun Li. From heart to gut: Exploring the gut microbiome in congenital heart disease // iMeta-Willey, 2023 № 2, e144. P.1-19; DOI: 10.1002/imt2.144

Wang, X., Dong, Y., Huang, R. et al. The Role of Short-Chain Fatty Acids in Myocardial Ischemia-Reperfusion Injury // Current Nutrition Reports, 2024- № 13. Р. 701–708 DOI.org/10.1007/s13668-024-00564-6

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Agzamova Ш., & Babajanova Ф. (2025). QISQA ZANJIRLI YOG‘ KISLOTALARINING ICHAK MIKROBIOTSENOZI HOLATINI BAHOLASHDA VA YURAKNING TUG‘MA NUQSONLARI BO‘LGAN BOLALARDA ULARNING DIAGNOSTIKASIDAGI ROLI. Xalqaro Ilmiy Pediatriya Jurnali, 4(5), 1067–1071. https://doi.org/10.56121/2181-2926-2025-4-5-1067-1071
Ko'rishlar soni: 0