SHIZOFRENIYANING BOLALIK VA O‘SMIRLIK DAVRIDA BOSHLANISHI NOQULAY PROGNOSTIK BELGI SIFATIDA (O‘zbekiston Respublikasi Farg‘ona vodiysining ijtimoiy-iqtisodiy sharoitini epidemiologik o‘rganish natijalari asosida)
Abstrakt
Tadqiqotning dolzarbligi. Bolalik va o‘smirlik davrida boshlanadigan shizofreniya kasallikning kechishi va oqibatiga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy salbiy prognostik omillardan biridir. Farg‘ona vodiysi sharoitida bu muammo erta boshlanishning yuqori ko‘rsatkichi tufayli ayniqsa dolzarbdir. Tadqiqotning maqsadi Farg‘ona vodiysi sharoitida shizofreniyaning erta boshlanish xususiyatlarini aniqlash, uning prognostik ahamiyatini asoslash va erta aniqlash hamda oldini olish dasturlari uchun ustuvor yo‘nalishlarni shakllantirishdan iborat. Tadqiqot materiallari va usullari. Farg‘ona vodiysida 1984-2024-yillar davomida qayd etilgan 1087 ta shizofreniya holati retrospektiv tahlil qilindi. Bemorlar kasallikning boshlanish yoshi bo‘yicha taqsimlandi (20 yoshgacha, 21-29, 30-39, 40 va undan yuqori). Kasallikning kechishiga yosh va yondosh omillarning (irsiyat, tashqi ta’sirlar, shizoid premorbid) ta’sirini baholash uchun statistik usullar qo‘llanildi. Tadqiqot natijalari. Deyarli 44% holatlarda kasallik 20 yoshgacha boshlangan, bu 40 yil davomida barqaror ko‘rsatkich bo‘lib qolmoqda. Erta boshlanish uzoqroq davom etadigan xurujlar, remissiya sifatining pasayishi va ijtimoiy moslashuvning yomonlashuvi bilan bog‘liq. Irsiy moyillik va shizoid premorbid og‘irroq kechish va to‘liq bo‘lmagan remissiyalar bilan bog‘liq, tashqi omillar esa prognozni yaxshilash tendensiyasini ko‘rsatadi. Kasallikning 30-39 yoshda boshlanishi holatlarining statistik jihatdan sezilarli o‘sishi qayd etilgan. Xulosa. Shizofreniyaning erta yoshda boshlanishi barqaror salbiy prognostik belgi bo‘lib, erta aniqlash va kompleks psixologik-ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning mintaqaviy dasturlarini ishlab chiqishni talab etadi. Irsiy moyillik va shizoid premorbid bilan og‘rigan bemorlarga alohida e’tibor qaratish lozim. Zamonaviy davolash usullari kasallikning kechishini yaxshilashga yordam beradi, ammo qo‘shimcha profilaktika choralari zarur.
Kalit so'zlar:
Mualliflar haqida
Adabiyotlar ro'yxati
Association NAP. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 2022. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35787119/
Kendhari J, Shankar R, Young-Walker L. A review of Childhood-Onset schizophrenia. FOCUS the Journal of Lifelong Learning in Psychiatry. 2016 Jul 1;14(3):328–332. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31975813/
De Pablo GS, Guinart D, Armendariz A, Aymerich C, Catalan A, Alameda L, et al. Duration of untreated psychosis and outcomes in First-Episode psychosis: systematic review and meta-analysis of early detection and intervention strategies. Schizophrenia Bulletin. 2024 Mar 16;50(4):771–83. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38491933/
Gogoleva V.S., Drutskaya M.S., Atretkhan K.S. et al. Microglia in the homeostasis of the central nervous system and neuroinflammation. Molecular Biology. 2019 Jan 1;53 (5):790-8. https://link.springer.com/article/10.1134/S0026893319050054
Goryunov AV. The evolution of views on childhood schizophrenia. Psikhiatriya. 2025 Jan 9;22(5):107–16. https://www.journalpsychiatry.com/jour/article/view/1254
Díaz-Caneja CM, Pina-Camacho L, Rodríguez-Quiroga A, Fraguas D, Parellada M, Arango C. Predictors of outcome in early-onset psychosis: a systematic review. Schizophrenia. 2015 Mar 2;1(1). https://link.springer.com/article/10.1007/s40263-015-0308-1
Аграновский МЛ и др.Роль наследственности и экзогений в формировании первой ремиссии шизофрении с приступообразным типом течения. Re-health journal. 2020; 2;(3); 103-107. [Agranovsky ML, Agranovsky KM, Islamov ShKh, Alimova MA. The role of heredity and exogenous factors in the formation of the first remission of schizophrenia with an episodic course. Re-health journal. 2020; 2 (3): 103-107 (in Russ)] https://cyberleninka.ru/article/n/rol-nasledstvennosti-i-ekzogeniy-v-formirovanii-pervoy-remissii-shizofrenii-s-pristupoobraznym-tipom-techeniya
Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-NoDerivatives» («Атрибуция — Некоммерческое использование — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.